Boek over herindeling Haren: ‘Het proces rammelde. Was fusie wel nodig?’

Jan R. Lunsing (bestuurskundige) en Priscilla Zetstra (onderzoeker) hebben ongeveer honderd mensen gesproken, die op de één of andere manier betrokken zijn geweest bij de herindeling van Haren en Groningen/Ten Boer. Ze hebben ook rapporten en kranten doorgespit. De conclusie van hun onderzoek is dat het fusieproces ‘rammelde’ en dat het allerminst zeker is dat de fusie voor Haren noodzakelijk was. Deze conclusie ademt precies de argumentatie van mensen die zich destijds fel tegen de fusie hebben gekeerd.

Standpunt zit al in de titel
De titel van het boek is nogal gekleurd: ‘Het verzet van Haren. Hoe de gemeente haar zelfstandigheid verloor.’ Het woord ‘verzet’ past bij de tegenstanders. En de ondertitel suggereert dat Haren ten onrechte iets is afgenomen. Dat is dan ook de conclusie van de auteurs. “Er is van alles misgegaan in het proces, maar die fouten kun je juridisch niet hard maken, omdat de rechter hierover geen oordeel mag vellen”, zegt Priscilla Zetstra. “De Raad van State heeft een deel van dat proces weliswaar afgekeurd, maar heeft (nadat dit was aangepast) het resultaat niet weer beoordeeld.”

Waarom dit boek?
Uit het voorwoord: “We hopen dat dit boek de inwoners van Haren laat zien hoe het zover kwam dat hun gemeente nu onderdeel is van Groningen. Daarnaast wil dit boek betrokken bestuurders antwoord geven op de vraag wat er nodig is om een herindelingsdiscussie tot een goed einde te brengen en vooral ook hoe een herindeling beter niet aangepakt kan worden.”

Wat niet klopte
Volgens de auteurs was het altijd beleid dat een fusie ‘van onderop’ op touw wordt gezet en dat er draagvlak is bij de bevolking. En precies dat is dus niet gebeurd. Haren kreeg de fusie opgelegd, hoewel in 2014 tijdens een burgerraadpleging bijna 75% van de stemmers tegen fusie met Groningen was. “Je kon dat ook duidelijk zien bij de gemeenteraadsverkiezingen”, zegt Zetstra. “De partijen die tegen de herindeling waren wonnen de zetels.”

Polarisatie
De strijd om Haren ontbrandde in 2013, toen het adviesrapport ‘Grenzeloos g(r)unnen’ voorschreef dat de provincie zou moeten herindelen tot zes gemeenten. Haren zou bij Groningen gevoegd moeten worden. Volgens de auteurs werkte het polariserend en werd Haren verdeeld in voor- en tegenstanders. “Dat is echt heel ver gegaan”, zegt Zetstra. “We hebben ons afgevraagd waarom de emoties in Haren toch zo hoog konden oplopen.” Het boek maakt wel duidelijk waarom.

Boos
In het boek laten de auteurs zien hoe Haren volgens hen in de hoek werd gezet met uitspraken als: te klein, bestuurlijk en financieel zwak. “En hoewel in Haren maatregelen werden genomen om deze problemen op te lossen, bleef de provincie voortdurend dezelfde argumenten herhalen. Dat heeft veel mensen erg boos gemaakt.”

Geen namen
In het boek stellen de auteurs vast dat de burgemeesters van Haren (Vlietstra en Van Veen) vanaf 2013 niet in staat zijn geweest om felle polarisatie te voorkomen. Zetstra: “Het waren waarnemers. Bovendien werden Vlietstra en Van Veen ervan verdacht voorstander van de fusie te zijn.” Opmerkelijk en teleurstellend genoeg wilden nogal wat geïnterviewden niet met naam genoemd worden in het boek. “Dat bewijst wel hoe gevoelig het nog ligt”, zegt Priscilla Zetstra. In ieder geval is gedeputeerde Patrick Brouns wél geïnterviewd, alsmede oud-wethouder Michiel Verbeek en oud-burgemeester Peter den Oudsten van Groningen. Met de vorige en huidige CvK’s Max van den Berg en René Paas is niet gesproken. Jammer, want met name aan Van den Berg kleefde de gedachte dat hij de genius achter de hele operatie was.

Of de fusie voor Haren goed uitpakt kunnen de auteurs nog niet te zeggen. Dat moet de tijd leren. Het boek verschijnt 3 maart als burgemeester Koen Schuiling het eerste exemplaar in ontvangst zal nemen van de auteurs. Het boek “Het verzet van Haren” is na 3 maart verkrijgbaar in de boekhandel voor 21,95. Uitgeverij is Nobelman te Groningen.