Een markant Harenaar ging heen: ‘meester Johan Hogenbirk’

“Als er ook maar één leerling later iets doet wat hij van mij heeft geleerd, dan heeft mijn leven zin gehad.” Woorden van een schoolmeester aan het eind van zijn leven. Op 14 september kwam een eind aan het leven van een markante Harenaar: Johan Hogenbirk overleed in Westerholm op de leeftijd van 92 jaar. Hij had een lang en welbesteed leven, dat hij grotendeels in dienst stelde van het onderwijs. In Haren werd hij vooral bekend als ‘hoofd der school’ van de Sint Nicolaasschool aan de Beatrixlaan, waar hij van 1971 tot zijn pensioen in 1991 werkzaam was. Die school stond precies op de plaats waar nu de uitbreiding van Westerholm is en waar Hogenbirk dus zijn laatste momenten beleefde. De cirkel is rond.

In Haren de Krant (2014) blikte hij terug op zijn komst naar Haren, na een periode op Aruba te hebben gewerkt. Hogenbirk vertelde: “Tussen 1965 en 1971 woonden mijn vrouw en ik met onze kinderen op Aruba. We gaven daar allebei les en hebben een goede tijd gehad, maar op een gegeven moment wilden we terug vanwege de kinderen. In Haren werd toen een schoolhoofd gezocht en vanwege de afstand ben ik zonder gesprek aangenomen.”

Op zijn werk in Haren keek hij met veel plezier terug en zei ons: “Ik stond zelf voor de klas en vond het heerlijk. Ik probeerde altijd een goede band op te bouwen met mijn leerlingen en heb veel mooie momenten mogen meemaken. Daarnaast probeerde ik de kinderen altijd meer mee te geven dan rekenen en taal, zoals sociale bagage en politiek bewustzijn.” Na zijn pensionering nam hij taken op binnen verschillende clubs, verenigingen en de Sint Nicolaaskerk. Daarnaast zat hij in verschillende besturen en werd hij ambtenaar van de burgerlijke stand: “Zo heb ik ook nog oud-leerlingen van mij getrouwd. Aan sommigen daarvan had ik vroeger juist de handen vol, dat is dus erg leuk om te doen”, zei hij in 2014 met een lach.

De gulle lach ontmoetten wij dit voorjaar wederom toen Johan Hogenbirk verscheen op de expositie in Westerholm, waar scholieren een strip over zijn leven hadden getekend: ‘Super Birkie’. Dat deden ze onder leiding van CKC-kunstdocent Coen Vosveld in het kader van het project ‘Levensboek in stripverhaal’. “Het was heel leuk om mijnheer Hogenbirk te interviewen en om van hem te horen hoe het leven vroeger was”, zeiden de jongens bij die gelegenheid.

Hij toonde zich toen, al 92 jaar oud en broos, nog steeds op-en-top onderwijzer, want hij begon de scholieren nog maar eens uit te leggen dat het van belang voor de taal is, dat je zinnen kunt ontleden. Terloops vertelde hij aan de verslaggever dat het altijd zijn strategie is geweest vooral in gesprek te blijven met de welbespraakte ouders van zijn leerlingen. Hij had daar succes mee, want onder zijn bewind groeide de school naar meer dan tweehonderd leerlingen.

Vorig jaar werd de nieuwbouw van Westerholm officieel geopend en voor die gelegenheid had de directie Johan Hogenbirk gevraagd de denkbeeldige sleutel aan te bieden aan bestuurder Dineke Katerberg. Binnen de paar minuten die hij aan het woord was wist hij het publiek aan het lachen te brengen met zijn welbespraaktheid en vriendelijke humor.

Johan Hogenbirk laat vrouw Joke Fiscalini, vier kinderen en kleinkinderen achter. Hij heeft, in lijn met zijn levensvisie, zijn lichaam ter beschikking gesteld van de wetenschap. Op vrijdag 22 september van 15.00 tot 17.00 uur wordt hij herdacht in de (hem zo vertrouwde) Nicolaaskerk aan de Irenelaan te Haren.

Johan en Joke Hogenbirk tijdens het interview in 2014.

In 2023 poseerde hij samen met scholieren die een strip over ‘Super Birkie’ hadden getekend.

“Het is belangrijk dat je zinnen kunt ontleden, omdat….”