Rubriek historische vereniging Old Go (januari 2023)

Gegraven vaarwegen

De dorpen Noordlaren, Onnen en Haren hebben alle drie via een kanaal verbinding (gehad) met ruimer vaarwater, het Zuidlaardermeer, het Drentse Diep en het Noord-Willemskanaal.
Omdat Glimmen zo dicht bij de Drentse Aa lag was daar geen aparte vaarverbinding nodig.
Over water vond verreweg het meeste vervoer plaats totdat er een goed en ruim opgezet wegennet was. Te beginnen in Noordlaren waar een bestaande sloot naar het Zuidlaardermeer gekanaliseerd werd, er een haventje aangelegd werd en een veerhuis gebouwd aan de Meester Koolweg, dit alles in het begin van de 19de eeuw. In Haren werd rond 1860 een haventje aangelegd op de plaats van de oude brandweerkazerne en een kanaal gegraven langs de Meerweg naar het pas geopende Noord-Willemskanaal.
In de eerste helft van de vorige eeuw diende het haventje ook als ‘drekstoup’ een plek waar vuil en urine, maar hoofdzakelijk ontlasting vanuit de ‘tonnetjes’ in een ‘strontpraam’ werd gestort. In Onnen heeft het gegraven kanaal, de Onnervaart, alles te maken met de drooglegging van de Onnerpolders begin 1900 waarbij er twee voorstellen lagen om het overtollige water af te voeren: via een ringvaart of via een te graven vaarwater naar Onnen vanaf het Drentse Diep met een schutsluis aldaar vanwege de verschillende waterniveaus.
Nu moeilijk meer voor te stellen, maar de sluis was ruim bemeten en groot genoeg om schepen van rond de 60 ton te schutten, de gemiddelde grootte van binnenvaartschepen in die tijd. In 1915 meert het eerste schip af in het haventje van Onnen hetgeen gepaard gaat met een groot feest waarbij de schooljeugd een welkomstlied zingt: “Hoera de vreugde stijgt ten top-Hijs allen vlag en wimpel op en laat weerklinken ’t vrolijk lied uit aller mond-Daar komt een schip met mest belaan. Hij brengt ons d ’eerste lading aan. ’t Is feest bij de Onnervaart”. Behalve mest waren turf, wierdegrond, riet, pulp en steen en later kolen de meest vervoerde artikelen op de kanalen. Het kanaaltje in Noordlaren bestaat nog steeds en het veerhuis valt nu onder monumentenzorg. Bij de aanleg van de A28 in de zestiger jaren van de vorige eeuw zijn het kanaal en het haventje van Haren gedempt, in de beschoeiing van het Noord-Willemskanaal valt bij goed kijken de uitmonding nog te zien op het einde van de Meerweg. De sluis in de Onnervaart verkeerde in de begin vijftiger jaren van de vorige eeuw in een zodanig slechte toestand dat herstelwerkzaamheden noodzakelijk waren maar omdat amper meer gebruik gemaakt werd van de Onnervaart werd tot afbraak en dempen besloten. Er is een werkgroep Onnervaart Open die de oude situatie in ere wil herstellen.

Voor Old Go, Gertjan Hakkaart