Bodemdaling Oosterhaar – Dossier (deel 2): Bodemdaling Oosterhaar – Stand van zaken – Wie betaalt schade? Bewoners willen schadevergoeding

Bewoners van de Walstroweg en Wederikweg zijn er niet gerust op. De bodemdaling rond hun woningen leidt tot schade aan muren en funderingen. Ook worden regen- en rioolpijpen kapot getrokken doordat de veengrond in een korte tijd is gedaald. Opvallend vaak knappen er gasleidingen. Aannemer Reimert, die de tunnel onder het spoor aanlegt, zegt dat de bodemdaling het gevolg is van een natuurlijk proces in een droge periode. Wat is waarheid? Wat is logica? Wat is de juridische context?

Samenvatting van de situatie
Aannemer Reimert Infra bouwt een tunnel onder het spoor naast het station. Om beton te kunnen storten moest het grondwaterpeil omlaag. Daarvoor heeft men een vergunning verkregen van het Waterschap Hunze en Aa’s. In de vergunning staan allerlei voorwaarden en één daarvan is dat de bodem niet méér dan 4,6 cm mag dalen. Aan de Wederikweg en Walstroweg lijkt die grens overschreden en zijn huizen en leidingen zichtbaar beschadigd. Het Waterschap is aan zet, want die moet bij overtreding van de regels gaan handhaven.

Bewoners: Die maken zich zorgen over de vraag wie hun schade gaat betalen. De gemeente, ProRail of Reimert Infra. Ze melden daling sinds september van méér dan 10 cm en dat gaat volgens de gedupeerde Gerrit Takens door met ruim 1 cm per week. Muren scheuren, tuinen zakken.

Aannemer: Reimert Infra zegt eigen onderzoek te hebben gedaan, waaruit zou blijken dat de schade niet door de werkzaamheden kan komen, maar het gevolg is van droogte. Dat onderzoek houdt men vooralsnog intern.

Hoofdaannemer: ProRail is het met Reimert eens. De schade komt door droogte.

Gemeente: De Gemeente Haren is initiatiefnemer van de bouw, maar zegt verder geen partij te zijn in de aansprakelijkheidsvraag. Men wil slechts gedupeerden doorverwijzen. Letterlijk schrijft men aan een gedupeerde: “Dit is een bijzonder vervelende kwestie waarin de gemeente nagenoeg geen rol speelt.” En: “Indien de omwonenden van oordeel zijn dat Reimert als vergunninghouder in strijd met de vergunning van het Waterschap of de daaraan verbonden voorschriften handelt, kunnen zij zich wenden tot het Waterschap met een verzoek tot handhaving.”

Waterschap: Naar aanleiding van de schades heeft Waterschap Hunze en Aa’s de meetgegevens opgevraagd bij aannemer Reimert Infra. Er is evenwel nog niet handhavend opgetreden. Het Waterschap wijst er echter op dat ook elders problemen zijn met bodemdaling door droogte. Anton bartelds, hydroloog van het waterschap: “Uit de meetgegevens moet blijken of de schade het gevolg is van de grondwateronttrekking dan wel van de droogte.” Dit is belangrijke informatie voor een eventuele procedure.

Hoe nu verder?

Bewoners met schade staan voorlopig met lege handen. Hun opstalverzekering dekt doorgaans geen schade door (expliciet) bodemdaling. Op 7 december hebben zij een vergadering belegd met achttien gedupeerden om de krachten te bundelen. De gedupeerden zijn nog in verwarring doordat niemand verantwoordelijkheid neemt voor de schade. Het lijkt hen goed om te onderzoeken of er juridische wegen zijn om één van de partijen aansprakelijkheid te laten erkennen. Probleem is echter dat juridische bijstand een te kostbaar traject zou kunnen blijken.

Juridische context van de schades

foto: Mr. J. de Goede: Schade ‘verdelen’...

Advocaat mr. Jewan de Goede (Groningen) zegt over Haren: “In een eventuele juridische procedure zal de vraag hoe de schade is ontstaan en waardoor die wordt veroorzaakt nadrukkelijk aan de orde komen. Daarbij zal voor de bewoners niet eenvoudig zijn aan te tonen dat de schade is veroorzaakt door bemaling ten behoeve van de bouwwerkzaamheden voor de tunnel: mogelijk zijn daarvoor andere oorzaken aan te wijzen, zoals de aannemer en de opdrachtgever lijken te stellen.”

Twee veroorzakers, dus twee schuldigen?
De Goede: “Dit staat bekend als de alternatieve causaliteit: de schade kan zijn veroorzaakt door meerdere gebeurtenissen, in de Harense zaak mogelijk door droogte en daarnaast mogelijk door de bemaling in verband met bouwwerkzaamheden voor de tunnel. Als één van die beide oorzaken vaststaat, in dit voorbeeld het bemalen, kan de aannemer daarvan voor de volledige schade worden aangesproken, óók als mogelijk de droogte heeft bijgedragen aan de opgetreden schade.” Als dus blijkt dat ook de natuur heeft bijgedragen aan de problemen, kan volgens de advocaat de rechter de claim bij de aannemer omlaag bijstellen. Hij ‘verdeelt’ de schade dan over beide mogelijke veroorzakers.

Oplossing?
Als een rechter denkt dat zowel de natuur als Reimert Infra de bodemdaling heeft veroorzaakt, zal de natuur niet in staat zijn kosten te vergoeden. Reimert wél. Wellicht is hier een kans op een oplossing: Reimert zou kunnen worden gevraagd 50% van de schade te betalen. Dit compromis komt niet van juristen, maar van de redactie.