Verslag Lijsttrekkersdebat

Mevrouw Wil Legemaat heeft weliswaar haar speciale politieke voorkeur (D66), maar heeft getracht een objectief verslag te schrijven van het lijsttrekkersdebat dat gisteren (2 maart) plaatsvond.Wie bewegende beelden van het debat wil zien kan terecht op de website www.d66haren.nl. Het verslag van mevrouw Legemaat valt onder haar eigen verantwoordelijkheid, maar wij wilden het onze weblezers niet onthouden.

+++

Door Wil Legemaat

LIJSTTREKKERSDEBAT 2 MAART: ZOEK DE VERSCHILLEN

Tientallen burgers hadden zich om acht uur verzameld in de, door de bodes van het gemeentehuis leuk aangeklede, hal van het gemeentehuis, om daar, onder de bekwame en voortreffelijke leiding van Hein Bloemink, de lijsttrekkers van de zes politieke partijen aan de programmatische tand te voelen. Een intensieve avond en een lang verslag. Met een toch wel onthullend slot: wie gaat straks met wie voor vier jaar een coalitie vormen?
Het lijsttrekkersdebat was te volgen via de website van D66, www.d66haren.nl. Er blijkt maar liefst 263 keer te zijn ingelogd!

WAAR STAAN WE VOOR EN WAAR GAAN WE VOOR?
Na de opening door burgemeester Gerritsen gaf Hein Bloemink alle lijsttrekkers twee minuten om aan het publiek duidelijk te maken waarom de burger het beste op zijn of haar partij kon stemmen.
Theo Berends (CU): Wij willen de samenleving dienen en leven naar de wil van God. De Bijbelse geboden komen de samenleving ten goede. Het gebod elkaar lief te hebben is het belangrijkste. Er zijn voor elkaar, naar elkaar omzien, aandacht hebben voor elkaar. Wij willen echte volksvertegenwoordigers zijn en de belangen van de hele gemeente dienen en daarbij de belangen van zaken die geen stem hebben, zoals natuur en milieu, behartigen.
Helene Schneider (CDA): Samen werken aan samen leven. Burgers dienen hun verantwoordelijkheid te nemen. Burgers die meepraten, mee beslissen. Een betrouwbare sobere overheid. Bouwen voor senioren en jongeren. En 20% bezuinigen op de algemene kosten van het gemeentelijk apparaat. Op de vraag of dat betekent dat er momenteel dan 20% te veel wordt uitgegeven, antwoordde Schneider dat er efficienter gewerkt moet gaan worden en dat daarbij keuzes gemaakt moeten worden.
Menno Visser (D66): Een sociaal-liberale partij. Liberaal waar het kan en sociaal waar dat moet. Pragmatisch. Drie speerpunten. Betrekken van de burgers bij het bestuur door middel van bv referendum, burgerinitiatief, verstrekken van wijkbudget. Milieu en groene ruimte: dorpse en groene karakter van Haren behouden, energiebesparing en geen chemische bestrijdingsmiddelen. Jongerenbeleid: brede school, veilige schoolroutes, uitdagende speelgelegenheden en vorming van een jeugdraad.
Mariet van Zuylen (GL): Iedereen doet mee in een sterk en groen Haren. Het tussengebied moet groen blijven. Zorgen voor doorstroming op de huizenmarkt, dan hoeft er ook minder gebouwd te worden. Tarieven van voorzieningen als zwembad, bibliotheek en muziekschool laag houden. Een steunstee in ieder dorp, waar mensen terecht kunnen voor hulp, klusjes, medicijnen, postzegels en met vragen. Inbreng van de burgers meer serieus nemen. De bestuurscultuur doorbreken: een politieke markt in plaats van de afstandelijke commissievergaderingen. Inspraak is afspraak.
Anje Toxopeus (PvdA): Sterk en sociaal. PvdA is grote partij met veel ervaring die we kunnen omzetten in bestuursverantwoordelijkheid. Betaalbare woningen, huur en koop, voor jongeren en ouderen, voor de laatsten dichtbij voorzieningen. Voor tieners moet er meer te doen zijn. Verkeersveiligheid rond basisscholen. Waar nodig aanbod voor opvoedingsondersteuning.
Liesbeth Boekel (VVD): Haren Harens houden, maar niet bedoeld als stilstand, want dat is achteruitgang. Geen lastenverhoging voor de burger. Bouwen omdat er behoefte aan woningen is, omdat er een andere behoefte is dan vroeger en omdat we afspraken hebben gemaakt in de regiovisie. DHE is unaniem aangenomen. Bouwen vanuit de kern en behoefte monitoren. Parkeertarieven bron van irritatie voor de VVD. Ingesteld om parkeerbeleid te reguleren; kostendekkend is genoeg. Nu is het parkeerbeleid een melkkoe.

HET HETE HANGIJZER HENDRIK DE VRIESPLANTSOEN
Mevrouw Hoving, woonachtig bij het Hendrik de Vriesplantsoen, wilde graag weten of het schrappen van het Hendrik de Vriesplantsoen als eventuele bouwlocatie voor een nieuw raadhuis, een politiek spelletje was van de coalitiepartijen of dat de Harenaars erop kunnen vertrouwen dat er in het plantsoen nooit gebouwd gaat worden. Berends (CU) zei bang te zijn dat de goedkoopste oplossing was verworpen: De coalitiepartijen en GroenLinks hebben een berg geld uitgegeven de laatste vergadering. Visser (D66), die zelf nooit voor de locatie Hendrik de Vriesplantsoen zal stemmen, vond dat VVD, PvdA en CDA op zn minst de indruk hadden gewekt een draai gemaakt te hebben met het oog op de verkiezingen. In oktober nog tegen een referendum en nu opeens bijgedraaid. Schneider (CDA) zei dat het belachelijk zou zijn om van zon belangrijke zaak als het gemeentehuis een verkiezingsstunt te maken en verklaarde dat het besluit niet zal worden teruggedraaid. Ook Boekel (VVD) en Toxopeus (PvdA) sloten zich daarbij aan. Het college heeft de motie aanvaard, het raadhuis blijft of komt op of in de buurt van het Raadhuisplein.
Van Zuylen (GL) bleef het vreemd vinden dat de coalitiepartijen in oktober tegen een motie van GL en D66 om de burgers te laten kiezen uit twee vergelijkbare plannen middels een referendum, hadden gestemd en nu de burgers plotseling tegemoet kwamen. De VVD is geen voorstander van een referendum, zei Boekel, en dit onderwerp leek ons toen te ingewikkeld voor een referendum. Dat vond Visser een brevet van wantrouwen ten opzichte de burger; het gemeentehuis leek hem bij uitstek geschikt voor een volksraadpleging. Toxopeus, die even vergeten leek te zijn dat het juist het (haar) college was geweest dat die locaties heeft voorgesteld, zei dat GroenLinks zelfs met het stationsgebied en het Nesciopark was komen aanzetten.
Samengevat werd vastgesteld dat de plantsoenliefhebbers rustig kunnen gaan slapen: er komt geen raadhuis op die locatie.

WONINGBOUW
Huizen bouwen: voor wie en hoeveel en waar moeten ze komen, was de volgende vraag. De meeste partijen gaven aan vooral voor jongeren en voor senioren te willen bouwen. Kan de 18-jarige dochter van de gespreksleider met haar partner dan binnenkort betaalbaar gaan samenwonen in Haren?
Volgens Berends was dat onmogelijk. Het maximum dat een gemiddelde starter aan hypotheek kan krijgen is 125.000 euro, zei hij. En voor dat bedrag is niets te koop in Haren.
Een levendige discussie was het gevolg. Vrijwel alle partijen willen betaalbare woningen voor starters, maar beneden de 180.000 euro is er geen woning te koop, noch te bouwen in Haren. GroenLinks bleek van mening dat door scherp onderhandelen met projectontwikkelaars het verschil wel te overbruggen zou zijn en Van Zuylen dacht dat dat onderhandelen met name haar partijgenoot Niezen in een wethoudersrol wel toevertrouwd was. De andere lijsttrekkers koesterden niet de illusie voor 125.000 euro woningen te kunnen bouwen. Dus, was de conclusie: starters kunnen niet in Haren wonen. En is dat erg?
Het potje van Copinga kwam vervolgens ter sprake. De gemeente Haren heeft een Woonplan, dat loopt van 2004-2014 en daarin is bepaald dat in een inbreidingsgebied (binnen de bestaande bebouwing) 30% van de bouw sociale (huur)woningbouw moet betreffen en in een uitbreidingsgebied 10%. Bij inbreiding is de sociale woningbouw afkoopbaar. Dat wil zeggen dat voor elke niet gebouwde sociale woningbouwwoning de projectontwikkelaar 11.000 euro in een fonds moet storten. Maar in het potje van Copinga zit nog maar 120-130.000 euro. Hoe zit dat? In Oosterhaar zijn plannen voor 80 nieuwe woningen, inbreiding. Daarvan zouden er dus 24 van in de sociale huursector moeten zijn. Maar dat is er niet een. Er zou, rekende een meneer uit het publiek ons voor, dus 24 x 11.000 euro = 264.000 euro in dat fonds gestort moeten worden. Of dat ook gebeurt, bleef onduidelijk. Boekel was geen voorstander van zon potje: uiteindelijk zijn het de kopers van de andere huizen die het moeten vullen. Oud-wethouder Marten de Jong (PvdA) vertelde hoe het vroeger (20-25 jaar geleden) ging: je probeerde een aannemer te vinden die verplicht werd 30% sociale woningbouw te bouwen. De aannemer haalde winst uit de duurdere huizen en legde wat toe op de goedkope. Dat moeten we maar weer gaan doen, vond zijn partijgenoot Toxopeus. En vond ook Boekel! Alsof de kopers van de duurdere huizen in dat geval niet het gelag betalen.
Een meneer uit het publiek bracht nog een lichtpunt voor de starters: die kunnen volgens hem een premie van 25% van de marktprijs krijgen. Iets wat bij de Harense politiek niet bekend was. (Zou het soms gaan om het voorstel om starters renteloze leningen te verstrekken, gelanceerd in TweeVandaag op deze dag?)
De te bouwen huizen komen wat Boekel betreft volgens afspraak in het DHE-gebied: voorlopig 600 woningen. Van Zuylen zag liever deelplannen en inbreiding: op het AZC-terrein, het terrein van gemeentewerken, bij Beatrixoord bijvoorbeeld.
Hoewel we uit krantenberichten en campagnemateriaal soms de indruk krijgen dat het huidige college Haren helemaal volbouwt, bleken er de laatste jaren feitelijk nauwelijks nieuwe woningen bijgekomen. Voor Visser van D66 een reden om ervoor te pleiten de portefeuille Volkshuisvesting niet meer aan de VVD over te laten: die hebben m nu acht jaar gehad en niets gepresteerd.
Hoeveel huizen in de sociale sector willen de verschillende partijen in de volgende raadsperiode bouwen?
GL: tachtig woningen totaal per jaar en steeds kijken wat de behoefte is, ook aan sociale woningbouw.
D66: honderd woningen per jaar zijn nodig, eenderde sociaal betekent honderd in drie jaar, maar dat is onhaalbaar; dus vijftig, dat moet mogelijk zijn.
PvdA: honderd in vier jaar, sociale huur en goedkope koopwoningen.
VVD: 10% sociale woningbouw in het DHE-uitbreidingsgebied, is 60 huizen, deel mag ook koop zijn.

En hoe staat het met de regiovisie? Wat gebeurt er als we daar gewoon uitstappen? De lijsttrekkers leken van mening dat er dan niets gebeurt! (De voorlichter van de regiovisie, Jaap Wijma, vertelde onlangs op een ledenvergadering van D66 Haren echter dat bij uittreding de aangegane financiele verplichtingen afgekocht moeten worden en dat is financieel zo een bijzonder onaantrekkelijke zaak dat geen enkele regiogemeente dat zal doen). Toxopeus wil nadrukkelijk binnen het regiovisieverband blijven en gemaakte afspraken nakomen: we doen dat ook voor de economische ontwikkeling van het regiogebied. Zij verweet GL en het CDA uit dat verband te willen stappen en een muurtje om Haren te willen zetten.
(Opgemerkt kan nog worden dat de regiovisie zich uitstrekt over dertig jaar, waarin Haren 2400 woningen moet bouwen. GroenLinks wil er 80 per jaar: dat maakt precies 2400 in dertig jaar. Waar gaat het verzet dan nog over?)

JEUGDBELEID
Hoe de lijsttrekkers denken over (speel)voorzieningen voor de jeugd, vroeg een meneer. Boekel verklaarde dat het streven van de VVD is de voorzieningen op het huidige peil te handhaven. De gemeente faciliteert. Stilstand is achteruitgang, u moet een tandje bijzetten, meende de vraagsteller. D66er Visser had alle partijprogrammas bestudeerd en in dat van de VVD gelezen dat die partij geen hangjongerenbeleid wil. PvdA, D66 en GL willen de hangjongeren juist benaderen en waar mogelijk iets voor ze doen. Niet als probleem benaderen, maar positief.
Uit het publiek kwam de constatering dat er de laatste tien jaar veel jeugdvoorzieningen zijn afgebroken, zoals bijvoorbeeld De Bries. Volgens Toxopeus was er juist in de afgelopen vier jaar weer veel tot stand gebracht. Van Zuylen meldde dat GL een jongerenplek in het centrum wil, waar jongeren van 13-14 jaar naar toe kunnen. Visser stelde dat D66 voorstander is van de instelling van een jeugdraad, een adviesorgaan zoals de milieuraad en de seniorenraad.
Schneider vond opvoeden een taak voor de ouders en wilde de jeugd niet als probleem definieren. Berends kent heel veel jongeren die niet rondhangen of juist heel prettig hangen, bijvoorbeeld bij de jeugdclub van de kerk.

ONROERENDE ZAKEN BELASTING OF EXTRA BELASTING VAN DE BURGEMEESTER?
Een vraag van een mevrouw uit het publiek of de politieke leiders geld wilden uittrekken voor de herinvoering van de treintaxi , bracht Bloemink op het onderwerp geld. Hoe willen de lijsttrekkers de OZB als inkomstenbron gebruiken? Van GL, PvdA en CU mag het tarief van de OZB best verhoogd worden. Omdat de gemeente Haren de ruimte in de tarieven de afgelopen jaren niet volledig benut heeft, bedraagt de compensatie voor de afschaffing van het gebruikersdeel OZB, door het Rijk, zon 180.000 euro minder dan mogelijk was geweest. Dat mag volgens genoemde partijen wel worden doorberekend in de OZB voor huiseigenaren. Dan kunnen we de voorzieningen op peil houden (CU), de tarieven van voorzieningen laten dalen (GL) en dan zijn we niet helemaal afhankelijk van de overheid (PvdA). Voor de VVD en het CDA is dat uit den boze. Het CDA wil het gat dichten door 20% te bezuinigen op de gemeentelijke kosten, wat neer komt op zon 400.000.
Oud-wethouder De Jong had thuis al een ander bezuinigingsvoorstel uitgewerkt: een wethouder minder! De burgemeester heeft sinds vele jaren zo een lichte portefeuille en zijn wettelijke taken zijn in Haren, waar weinig criminaliteit is en waar weinig rampen gebeuren, ook niet omvangrijk. Daardoor moet onze jonge, bekwame burgemeester zijn tijd vullen met bezoekjes aan honderdjarigen. De Jong pleitte voor een pittige portefeuille voor de burgemeester. Daartegen had niemand bezwaar, al tekende GL aan dat het geen politiek gevoelige portefeuille mag zijn. Maar hoeveel wethouders zijn er dan nog nodig?
In het programma van D66 staat dat die partij twee wethouders, of maximaal 2,4 FTE voldoende vindt, zei Visser. Zijn collega van de CU was het daar helemaal mee eens. Ook het CDA had een soortgelijke bezuinigingsmaatregel al voorgesteld: drie maal 70-80% formatie. Boekel en Toxopeus vonden, ondanks het duale stelsel, een meerderheid in de raad nog steeds een voorwaarde en in Haren is dat lastig met twee partijen, die hebben hoogstens een krappe meerderheid. Maar wethouders hoeven helemaal niet uit de raad te komen, zei Visser. Sterker nog, zijn partij D66 heeft een duidelijke voorkeur voor vakbekwame wethouders van buiten.
En wat de treintaxi betreft: het bleek dat in het verleden D66 zich sterk had gemaakt voor het behoud hiervan en bereid was hier gemeenschapsgeld voor aan te wenden.

LIJSTDUWERS EN KIEZERSBEDROG
De heer Bosman confronteerde de lijsttrekkers met wat hij kiezersbedrog noemde: politici die na hun afscheid als lijstduwer op de kandidatenlijst gaan staan. Volgens de kieswet is dat gewoon verboden; je zou het dus ook fraude kunnen noemen of valsheid in geschrifte. Als voorbeeld noemde hij de heer Heikema van der Kloet van het CDA. Schneider reageerde verbolgen en haalde een column van Bosman (Dorpse Dingen: Trekkers en Duwers / www.harendekrant.nl) aan, waarvan de toon haar helemaal niet beviel. Betty Sinnema (PvdA), die ook net afscheid heeft genomen, voelde de bui al hangen en ging zelf naar de microfoon om Bosman en het publiek duidelijk te maken dat, indien zij op 7 maart wordt bedolven onder voorkeurstemmen, beslist weer de raad in gaat. U heeft mij niets gevraagd, meneer Bosman. Dat bleek ook voor andere aanwezige lijstduwers het verlossende woord: u heeft mij niets gevraagd. Bosman bood een ieder, die bij voldoende voorkeursstemmen wel de raad in zal gaan, excuses aan. Berends (CU), die er overigens de hele avond het meest ontspannen bij zat, riep de kiezers op massaal op zijn voorganger Steenbergen te gaan stemmen: Dan krijgt u Albert Steenbergen als wethouder.

WIE GAAT STRAKS MET WIE?
Hoewel wethouders sinds de invoering van het duale stelsel niet meer noodzakelijk uit de politieke partijen hoeven te komen, houden de Harense politici het gemeentebestuur graag in eigen handen. Maar wie gaat wie avances maken en waarom?
Boekel (VVD) hield zich op de vlakte: de verkiezingsuitslag is heilig.
Schneider (CDA) wil een coalitie met die partijen met wie het CDA het meest van haar programmapunten kan verwezenlijken.
Toxopeus (PvdA) sprak zich duidelijker uit: zij heeft met elk van de andere partijen nog wel een groter of kleiner probleem op te lossen eer er een coalitie kan worden gevormd. De CU komt het meest overeen met de PvdA. Met CDA en VVD zijn er de verschillende opvattingen over het financieel beleid en met het CDA de (afwijzende) opstelling van die partij ten aanzien van de regiovisie. De toon van de politiekvoering bij GL bevalt haar helemaal niet en ook bij die partij is de (afwijzende) houding tegenover de regiovisie mogelijk een breekpunt. D66 vindt zij te veel met vorm en te weinig met inhoud bezig.
Van Zuylen (GL) kiest juist voor de andere toon en verklaarde inhoudelijk graag met het CDA een coalitie te vormen. D66 mag ook aanschuiven, omdat die partij, net als GL een voorstander is van verandering.
Visser (D66) zou graag eens een coalitie zonder de VVD willen vormen, liefst met PvdA en GL.
Berends (CU) was ook duidelijk: met PvdA en CDA zou hij goed uit de voeten kunnen.
De opbloeiende liefde tussen CDA en GL mag opmerkelijk genoemd worden. Hoewel Schneider zich niet duidelijk uitsprak, is het opvallend hoe vaak die twee partijen in een adem genoemd worden, bijvoorbeeld in hun afhoudende en zelfs afwijzende houding ten aanzien van de afspraken in de regiovisie. Dat GL ook het convenant van de regiovisie heeft ondertekend, maakt kennelijk niet uit en hoe Schneider de kapitalisering van de geschonden afspraken ooit wil rijmen met de forse bezuinigingen die zij voorstaat, is niet duidelijk. Misschien vraagt de vorming van de paarse coalitie in Haren (1994-2002), waarbij het CDA buiten de coalitie werd gehouden, nog om een weerwoord?

De avond werd gesloten door Hans van den Berg van het Politiek Overleg, het organiserend orgaan van deze avond. Hij sprak waarderende woorden over de samenwerking met de gemeente tijdens de verkiezingscampagne. En dankte Hein Bloemink voor zijn uitstekende leiding.
Het laatste woord, zoals dat hoort, was aan de burgemeester, die zei dat oud-wethouder De Jong heel wat losgemaakt had: Ik ga ook naar 60-jarige huwelijken! Tegen een verzwaring van zijn portefeuille lijkt Gerritsen niet op te zien.

Wil Legemaat