In memoriam: juf Martine

In memoriam
Juf Martine Panman-Van der Wal
1960-2025

“Van proberen kun je leren”. Dat was het motto van de onlangs overleden juf Martine Panman, die 40 jaar voor de klas stond. Haar dood heeft diepe indruk gemaakt op schoolkinderen, ouders en collega’s. Ze hield intens van ‘haar kleuters’. Als haar man Piet vertelt over haar passie voor het onderwijs en over haar ziekte valt zijn stem soms weg.

Herinneringen aan ‘juf Martine’: regelmatig even met de kinderen naar het bos, buiten kastanjes zoeken, buiten spelen, spelen in het speellokaal, naar het teddybear-hospital, schoolreisjes naar Appelbergen met de grote tipi tent en per bus naar Nienoord. ‘Spelen is leren’ vond Martine en het toetsen van kleuters vond ze verschrikkelijk. Ze hield van knutselen in de klas en had echt oog voor het kind. Wat Piet Panman en het gezin het afgelopen jaar hebben beleefd is allesomvattend. Vanaf de diagnose (voorjaar 2024) tot die dag dat ze zei “het gaat niet meer”, leefden zij in een boze droom. Piet is blij dat zijn vrouw in de krant wordt herdacht. “Er zijn zoveel mensen die haar kennen na al die jaren”, zegt hij.

Veilig
Een kleuter schreef in het gedenkboek op school: “Bij jou voelde ik me altijd veilig.” Martines man Piet is ontroerd als hij op de vele reacties wijst: “Als je die allemaal achter elkaar zou zetten, dan zou je zien wie Martine was.” Volgens hem is zij altijd die kleuterjuf gebleven die kinderen geborgenheid bood zonder koude drukte. Ze werkte sinds 1985 achtereenvolgens in De Rieshoek (Noordlaren), De Linde en De Wissel (Haren). Vele honderden kleuters van toen en nu leerden haar kennen en die waren een belangrijk deel van haar leven. Een voorbeeld van haar betrokkenheid bij de kinderen: Martine ging altijd naar de intocht van Sinterklaas. Dan zag ze haar kleuters en kon dan op school met ze meepraten. Dit vond zij erg belangrijk. “De spanning en het feest rondom Sinterklaas met de kleuters voelde ze heel goed aan”, zegt Piet.

Kleinkind
In lijn met haar karakter heeft Martine niet veel over haar ziekte gepraat. Op school liet ze het bij de verklaring dat zij erg ziek was, maar dat het ‘niet werkgerelateerd’ was. Slechts weinig mensen wisten hoe ernstig de situatie was. Piet: “Een hersentumor, waarvan het de vraag was of een operatie en kuren zouden kunnen slagen. Maar ze is er toch aan begonnen en het resultaat was hoopgevend. In de zomer kwam zij weer op de been, hoewel zij het dorp en de winkels meed. Het huwelijksfeest van onze zoon Reint-Jan in juni werd gevierd op de boerderij aan de Oosterweg. Daar lachte ze voor het eerst weer en in november werd ons eerste kleinkind geboren. Ze was toen ook weer even heel gelukkig.” Het kerstfeest werd volgens Piet een feest van hoop en vertrouwen, maar het liep anders.

Weken
In januari openbaarde zich een nieuwe tumor, meedogenlozer dan de eerste. De artsen konden niets anders dan met zoveel woorden zeggen dat zij niets meer voor haar konden doen. Zij moest denken in weken. Haar functies vielen uit, lopen ging niet meer, de thuiszorg kwam steeds vaker en haar man Piet ontpopte zich als de liefdevolle verzorger van zijn vrouw. Eenmaal in het aangezicht van het einde heeft zij vijf collega’s bij haar thuis uitgenodigd om afscheid te nemen. Piet: “Dat was voor ons allemaal heel confronterend. Het werd ineens duidelijk dat dit een definitief afscheid zou zijn.” Op 5 februari zou Niek, haar andere zoon, in het huwelijk treden, vervroegd door de ernstige situatie. Maar een dag eerder, 4 februari: “Het gaat niet meer.” Martine Panman overleed dezelfde dag.

De uitvaart werd een groots eerbetoon. De kist werd op een bepaald moment omringd door kinderen en dat is een beeld dat Piet en de familie nooit zullen vergeten: Martine tussen de kinderen, de plek waar zij gelukkig was.