TV uitzending Argos: Luchthaven GAE veroorzaakt teveel overlast

Groningen Airport Eelde produceert teveel geluidsoverlast voor omwonenden, omdat men nog vliegt op een verouderde vergunning die al tien jaar verlopen is. Dat werd in 2023 al aangetoond in een onderzoek van geluidsexpert Pieter Sijtsma. Zijn rapport werd in kleine kring wel gedeeld en ook aan het verantwoordelijk ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gezonden. Daarop kwam geen inhoudelijk reactie.

In het TV programma Argos Onderzoekt (VPRO) dat zondagavond op NPO2 is uitgezonden, wordt deze scheve situatie uiteengezet. De redactie van Argos Onderzoekt maakt Sijtsma’s rapport voorts openbaar. Sijtsma analyseerde de vliegbewegingen in 2022 en 2023 en stelde vast dat met name de ‘rondjes’ van lesvliegtuigen de normen overschrijden. Meer nog dan grote toestellen.
De geluidsoverlast is sinds 2005 met 60% toegenomen, citeert Argos. Zie hier een preview van het programma. Tekst gaat verder onder de film.

Volgens Argos herkent de directie van GAE zich niet in het rapport en plaatst vraagtekens bij de onderzoeksmethode. Argos raadpleegde experts en ook Dick Simons, hoogleraar vliegtuiggeluid aan de TU Delft. Die vinden de onderzoeksmethode van Pieter Sijtsma helemaal in orde.

Vergunning
Het scheve in de situatie zou zitten in het feit dat GAE in 2014 de deadline voor een nieuwe vergunning niet haalde en dat daarom sindsdien wordt gevlogen op de regels van de verlopen vergunning. Argos toont aan dat bezwaarprocedures om juridische redenen niet mogelijk waren, zodat omwonenden met lege handen staan. De vereniging VOLE strijdt al decennia lang tegen de luchthaven.

Weer een andere groep omwonenden kwam in 2023 overigens in actie. Vanuit Plaatselijk Belang Glimmen werd bezwaar gemaakt tegen de toenemende geluidsoverlast. De bezwaarmakers nodigden in oktober 2023 de directie van GAE uit in het dorpshuis, maar merkten dat zij kennelijk een andere taal spreken dan deze directie. Bezwaarden en GAE-managers leken langs elkaar heen te praten. Strekking van het verweer van GAE was dat er geen mogelijkheden waren om de vliegroutes van de lesvliegtuigen te wijzigen. Overigens investeerde GAE wel degelijk in stillere en schone toestellen. Een uitnodiging voor een tweede gesprek in Glimmen werd door de directie van GAE ondanks een eerdere toezegging beleefd afgewimpeld. Dat werd niet gewaardeerd in het dorp.

Opvallend nieuws is dat GAE op 1 januari 2025 een nieuwe vergunning (luchthavenbesluit) moet hebben. Haalt men die datum niet, dan moet volgens een uitspraak van de Raad van State het Ministerie een dwangsom van 1000 euro per dag betalen aan VOLE, de verenigde bezwaarmakers. Hier is een maximum van 150.000 aan gesteld. In de uitzending van Argos zegt het ministerie dat de vergunning pas in de tweede helft van 2025 wordt verwacht.

Redactielid Gea Bruinsma zegt dat het Argos niet is gelukt om directeur Meiltje de Groot voor de camera te krijgen wegens gezondheidsredenen. Een andere woordvoerder van GAE was niet beschikbaar ondanks herhaaldelijk verzoek. Argos moest het dus vooral doen met schriftelijke vragen en antwoorden, die op de website van het programma gepubliceerd zullen worden.

Redactioneel commentaar

Door Hein Bloemink

De luchthaven heeft een verhaal over haar bestaansrecht en vindt bedrijven, zorg- en onderwijsinstellingen achter zich. Allen betogen dat de luchthaven een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling van de noordelijke regio, maar ook dat het UMCG groot belang heeft in snelle vliegverbindingen, zoals voor orgaantransport. Voorts is GAE de thuisbasis van de traumaheli en het vertrekpunt voor vakantiegangers. Echter de grootste overlast wordt veroorzaakt door de ‘bromvliegen’ die eindeloos rondjes vliegen. Dat zijn lesvliegtuigen van de KLM Flight Academy.

Omwonenden hebben ook een verhaal, dat gaat over verstoorde nachtrust en fijnstof die op hun hoofden neerdwarrelt. Beiden zijn niet goed voor de gezondheid, maar ook niet voor de leefkwaliteit, zeggen ze. Zij moeten in de tuin gesprekken onderbreken door het gebrom van de lesvliegtuigen. Enkele keren per dag komen er ‘grote jongens’ over met vakantiegangers aan boord. Dat geluid is heftiger, maar minder frequent. Maar om 6.00 uur in de ochtend wordt je er wakker van, zeggen ze.

Twee verhalen, elk met zijn eigen invalshoek: GAE wil de samenleving dienen met (steeds schonere) luchtvaart en de omwonenden willen niet ziek worden en minder gebrom boven hun hoofden horen. Het grote probleem in deze kwestie zit in de communicatie. Het is een voorbeeld van twee buren die elkaar in de weg zitten, maar niet naar elkaars grieven willen luisteren. Objectief kun je vaststellen dat buurman GAE weliswaar de overlast veroorzaakt, maar niet veel interesse toont in de klachten van de buurman (Glimmen en omliggende dorpen). Hierdoor ontstaat een broeierige sfeer. GAE reageert niet inhoudelijk op het probleem van de buren, ook niet tegenover Argos. Als buren hun hart luchten antwoordt GAE doorgaans: ‘het kan niet anders’. Geen empathie. Nog een voorbeeld: GAE wijst op een onderzoek waarin staat dat omwonenden zeggen nauwelijks overlast te ondervinden. Als omwonenden zich echter beklagen dat ze helemaal niet zijn ondervraagd, verwijst GAE naar het onderzoeksbureau, dat vervolgens weer naar GAE verwijst voor commentaar, dat vervolgens slechts een verhaal over het gerenommeerde onderzoeksbureau bevat. Rode lap en stier. Het gevolg is dat clubs als Plaatselijk Belang steeds feller worden in hun verzet. Met name VOLE spreekt vaak erg harde woorden waarin men glashard zegt GAE van de kaart te wensen. Als dat eenmaal de toon is van het gesprek tussen buren, raakt de oplossing doorgaans verder uit het zicht. Op TV komt dan de Rijdende Rechter voorrijden. In deze kwestie wordt door VOLE de Raad van State erbij gehaald. Omdat wederzijds begrip intussen onbespreekbaar lijkt, wordt nu vooral gestreden over de nieuwe vergunning die op 1 januari zal moeten worden verleend. Dat gaat GAE niet lukken waarna de standpunten zich weer zullen verharden. Wat zich hier afspeelt is een communicatieprobleem. Zou het niet helpen als een mediator de directie van de luchthaven en de omwonenden een echt gesprek zou laten voeren? Waarbij beide kampen zich eens echt verdiepen in de argumenten van de ander, maar ook in de emoties van de ander. Waar een gesprek wordt gevoerd in plaats van de 15 minuten spreektijd die GAE nu lijkt te hebben aangeboden aan de zwaarste klagers. 15 minuten. Die 15 minuten lijken wel een audiëntie bij de Paus. Die 15 minuten zijn net genoeg om de eigen emotie te vertellen en tegen de tijd dat GAE moet antwoorden gaat het verlossende kookwekkertje. Alleen al die 15 minuten wekken de indruk van arrogantie ten opzichte van het ‘klagende volk’ en dat is een verkeerd signaal.

Oktober 2023: Directeur Meiltje de Groot van GAE kwam in Glimmen vertellen over het belang van de luchtvaart rond Eelde.