Wonderbaarlijk verhaal van twee trouwringen in oorlogstijd

Zelfs de minst bijgelovige moet soms erkennen dat het lijkt of wonderen bestaan. Joke Boersma, jarenlang lid van de Culturele Vereniging Haren-Hadera en de initiatiefnemers van de Harener Stolpersteine en schrijfsters van het boek over de Harener oorlogsslachtoffers ‘Van kwaad tot onvoorstelbaar erger’, kunnen erover meepraten.
Hier het wonderbaarlijke verhaal van twee trouwringen, die in zeventig jaar de hele wereld over reisden om uiteindelijk de puzzel rond een Joodse familie uit Haren compleet te maken. En: hoe twee totaal verschillende projecten ineenvloeien met een prachtig gevolg.

Door Wil Legemaat
Trouwringen
Het is 1933, de joodse familie Wolff, vader Hermann en moeder Janette en hun vijf zoons ontvluchten, vanwege de politieke situatie in Duitsland, hun woonplaats Aurich en gaan in Haren wonen aan de Meerweg 58. Naast hen woont de familie Lacoste met kostganger Eemke van der Veen. Eemke, gemeenteambtenaar, helpt de familie Wolff in 1937 aan een woning aan de Waterhuizerweg 26. Een jaar later komt Ernst Wolff, een veertienjarige neef uit Aurich, bij de familie Wolff in Haren wonen.
In 1942 wordt de hele familie Wolff met neef Ernst afgevoerd naar Westerbork. Alleen Ernst zal de kampen overleven. Na de oorlog is hij korte tijd terug in Nederland, in 1946 vestigt hij zich in Palestina/Israel.
Voor hun vertrek geven Hermann en Janette hun trouwringen in bewaring bij Eemke van der Veen.
Eemke is verzetsman en als hem de grond onder de voeten te warm wordt, geeft hij de trouwringen in bewaring bij zijn nichtje Eengy van Tunger. Eemke wordt in 1944 gearresteerd; hij zal de kampen niet overleven.
Na de oorlog emigreert Eengy van Tunger naar Canada en neemt de trouwringen mee. Zij blijft zoeken naar (nabestaanden van) Hermann en Janette Wolff.
In het voorjaar van 2011 vindt Eengy eindelijk een nabestaande van de familie Wolff, een bejaarde heer in een verzorgingshuis in Kyriat-Byalik, vlakbij Haifa. De eveneens bejaarde Eengy brengt persoonlijk de trouwringen van Canada naar Israel. Een verslaggever schrijft een artikel over deze bijzondere gebeurtenis in een Israëlische krant.

Culturele Vereniging Haren-Hadera
In 1989 wordt Joke Boersma lid van de Culturele Vereniging Haren-Hadera en in het kader van de tweejaarlijkse uitwisselingen bezoekt zij Hadera enkele malen. In 1994 ontmoet Joke de Israëlische Nurit Carmel. Er ontwikkelt zich een echte vriendschap, die voortduurt, ook nadat de Culturele Vereniging Haren-Hadera wordt opgeheven in 2005.
Enkele weken geleden leest Nurit Carmel een artikel in haar krant waarin tot haar verrassing het dorp Haren wordt genoemd, in verband met trouwringen die in de oorlog in bewaring zijn gegeven aan ene ‘Amke van Win’ en die na zeventig jaar zijn overgedragen aan een familielid. Nurit meldt het bericht aan haar Nederlandse vriendin Joke Boersma. Joke denkt direct aan Eemke van der Veen, haar bekend uit het boek ‘Van kwaad tot onvoorstelbaar erger’. Zij neemt contact op met de schrijfsters Wil Legemaat en Margriet Staal. Die zijn meteen geïnteresseerd: van welke joodse mensen kunnen de trouwringen geweest zijn? Joke vraagt Nurit om naspeuringen. Nurit gaat op onderzoek uit en vindt de bejaarde heer, die de trouwringen in ontvangst nam. Het blijkt te gaan om Ernst Wolff, de neef die vier jaar in Haren woonde en die Auschwitz overleefde! Joke krijgt zijn telefoonnummer en belt hem.
Na de overhandiging van de trouwringen van zijn oom en tante wacht Ernst een nieuwe confronterende verrassing: het levensverhaal van zijn familie blijkt beschreven en er zijn zeven gedenksteentjes voor zijn familieleden gelegd bij hun huis aan de Waterhuizerweg. Ernst is er nu al beduusd van: zijn familie en hij zijn in Haren niet vergeten, integendeel, hun bestaan is vijfenzestig jaar na de bevrijding bevestigd door het boek en de gedenksteentjes.

De puzzel wordt compleet
Je zou het niet kunnen verzinnen: deze wondermooie samenkomst van twee Harener initiatieven: de stedenband met Hadera en het leggen van Stolpersteine en beschrijven van de levensverhalen van de Harener oorlogsslachtoffers.
Eind oktober 2011 gaan Joke Boersma en haar man Anne naar Israel. Zij zullen daar een bezoek brengen aan Ernst Wolff en hem alles brengen wat er in Haren voorhanden is: het boek ‘Van kwaad tot onvoorstelbaar erger’, foto’s van zijn familieleden, krantenartikelen, documenten, foto’s van het leggen van de Stolpersteine enzovoort. Hopelijk wil en kan Ernst de Boersma’s vertellen hoe het de familie Wolff vergaan is na hun gedwongen vertrek uit Haren.
Van dat bezoek zal t.z.t. uitgebreid verslag gedaan worden in deze krant.

Kader:
Na de zesdaagse oorlog in 1967 begon Haren een stedenband met de Israëlische gemeente Hadera. Leden van de vereniging bezochten elkaar om de twee jaar, beurtelings in Haren en Hadera. De bezoeken zorgden voor onderling begrip en respect en voor een uitwisseling van allerlei culturele uitingen. Zo heeft de Harener dansgroep Al Harim verscheidene optredens verzorgd in Israel.
Als teken van verbondenheid werd in 1987 het noordelijk deel van De Schakel in Haren omgedoopt in Haderaplein. Een jaar later kreeg Hadera een Haren-Square.
Wegens teruglopende belangstelling en vergrijzing werd de Culturele Vereniging Haren-Hadera in 2005 opgeheven. Vriendschapsbanden bleken niet afhankelijk van het bestaan van de vereniging.

Zijn er lezers die herinneringen hebben aan of foto’s van de familie Wolff, of die Ernst gekend hebben en hem een bericht willen sturen? U wordt van harte uitgenodigd contact op te nemen met Joke Boersma: tel. 050-5348036 of met Wil Legemaat 050-5349621.