De krant die je leest van A tot Z
Woensdag 14 Mei, 2025
Deze post is bekeken 5419 keer.

maandag 24 februari 2025

Nieuws:

Opiniestuk: F-35 straaljagers welkom op Groningen Airport Eelde

Door: Redactie

Door Ben Wilmink, Haren

F-35 op Eelde: Versterking voor veiligheid en regionale groei

Groningen Airport Eelde staat voor een nieuw hoofdstuk: de mogelijke komst van F-35 gevechtsvliegtuigen. Dit vliegveld, dat al 90 jaar het noorden van Nederland verbindt met de rest van de wereld, keert daarmee terug naar zijn militaire roots.

Rijke militaire geschiedenis

Weinig mensen weten dat Eelde tijdens de Tweede Wereldoorlog een belangrijke Fliegerhorst was. De monumentale camouflageboerderij, Duitse telefooncentrale en diverse bunkers getuigen van deze historie. Ook tijdens de Koude Oorlog fungeerde Eelde als strategische uitwijkbasis. Deze geschiedenis bewijst dat militair en civiel gebruik uitstekend kunnen samengaan.

Beperkte vliegbewegingen, streng gereguleerd

De komst van de F-35 betekent ongeveer 2300 vliegbewegingen per jaar. Belangrijk om te weten: één start of landing dat telt als één beweging. Deze vluchten worden bovendien streng gereguleerd:

Vliegactiviteit meestal tussen 09:00-12:00 en 13:00-16:00 uur
Meestal op werkdagen, vrijwel nooit in weekenden of feestdagen
Voor vluchten na 18:00 uur geldt een ‘straffactor’, die het jaarlijkse totaal automatisch verlaagt
Door deze beperkingen is het werkelijke aantal vliegdagen voor de 2300 vliegbewegingen voor Eelde veel lager dan vaak wordt gesuggereerd door partijen.
De berekening van “6 vluchten per dag” die soms wordt genoemd is daarom misleidend.

Positieve ervaringen elders

Bij vliegbases Volkel en Leeuwarden, waar F-35’s al operationeel zijn, valt de impact op de omgeving mee. In beide gemeenten zijn de huizenprijzen stabiel gebleven of zelfs gestegen. De vliegbasis Leeuwarden heeft een transparant communicatiesysteem ontwikkeld dat als voorbeeld kan dienen voor Eelde. Omwonenden worden tijdig geïnformeerd over vliegactiviteiten.

Economische impuls

De komst van de F-35 betekent meer dan alleen defensie. Het brengt een ecosysteem van onderhoud, logistiek en ondersteunende diensten met zich mee, goed voor honderden arbeidsplaatsen. Voor jonge mensen in het Noorden ontstaan nieuwe perspectieven: technische opleidingen krijgen een impuls en de regio wordt aantrekkelijker voor innovatieve bedrijven.

Ook de infrastructuur van het vliegveld zelf profiteert. Verbeterde veiligheidssystemen en moderne faciliteiten komen zowel militaire als civiele luchtvaart ten goede. De regionale functie wordt niet beperkt, maar juist versterkt.

Strategisch belang

In een tijd waarin Europa zijn defensiecapaciteit versterkt, kan Nederland niet achterblijven. De geografische ligging van Eelde biedt unieke voordelen: rustig noordelijk luchtruim, een 2500 meter lange startbaan en gunstige meteorologische omstandigheden.

Bovendien is spreiding van militaire vliegvelden strategisch verstandig. Net zoals de NS tijdens de Koude Oorlog haar locomotieven verspreidde, is het niet raadzaam onze F-35’s op één locatie te concentreren.

Vrijheid beschermen

De recente gebeurtenissen in Oekraïne tonen aan hoe kwetsbaar vrijheid kan zijn. Vrijheid is als gezondheid – je mist het pas als het weg is. De enkele uren vliegverkeer per jaar zijn een kleine prijs voor het behoud van onze veiligheid.

Voor vliegveld Eelde betekent dit een natuurlijke evolutie: een terugkeer naar militaire roots, gecombineerd met een impuls voor regionale ontwikkeling en nationale veiligheid.

17 reacties

David van der Kellen zegt:

Bezoek onze website: http://www.F35NEE.nl ! Dan kunt u begrijpen dat een eventuele komst van de F35 op Eelde voor de leefbaarheid van mens en dier in onze regio een ramp wordt! Oefenen met de F35 kan beter opgelost worden!

willy zegt:

dinsdag 4 maart is er een bijeenkomst gericht tegen het geheel in het Familiehotel Paterswolde inloop 19.15,
start programma 19.45 uur. Met gesprek gedeputeerde Drenthe en meningen van
bestuurders.
aanmelden niet verplicht, wel op prijs gesteld: https://f35nee.nl/nieuws/bijeenkomst/

Peter zegt:

Nice

Appie zegt:

Liever een F35 dan een Mig.

Wouter-Jan Kok zegt:

Na het lezen van het opiniestuk dacht ik dat het stuk, maar de hele situatie wel een reactie kan gebruiken.
De afgelopen 50 jaar was ik woonachtig in Eelde, Donderen, Haren, Paterswolde en nu weer in Haren. Bij mij is er geen weerstand tegen het vliegveld of het gebruik daarvan. Zo, dan is dat alvast helder.

De mogelijke komst van F-35 gevechtsvliegtuigen naar Groningen Airport Eelde roept echter vragen op. Hoewel het opiniestuk spreekt van economische groei en strategisch belang, mis ik voornamelijk de onderbouwing voor de gestelde voordelen. Daarom een kritische reactie op de belangrijkste claims uit het voorgaande opiniestuk.
Historisch gebruik is geen argument voor hergebruik.
Voorstanders wijzen op de militaire geschiedenis van Eelde als rechtvaardiging voor de komst van de F-35. Maar het feit dat een locatie in het verleden militair is gebruikt, betekent niet dat dit in de huidige context wenselijk of noodzakelijk is. De regio en haar functie zijn drastisch veranderd, waarbij de huidige focus ligt op civiele luchtvaart en leefbaarheid voor omwonenden. Historische verwijzingen zijn geen valide argumenten voor beleidsbeslissingen in het heden omdat de onderbouwing welke vroeger wellicht valide was nu niet meer bestaat.

Geluidsoverlast en milieueffecten worden gebagatelliseerd.
Het opiniestuk stelt dat de vliegbewegingen beperkt zijn en streng gereguleerd worden. Dit gaat echter voorbij aan de kern van het probleem: de enorme geluidsoverlast die F-35’s veroorzaken. En ze zijn qua geluidsbelasting niet vergelijkbaar met een vrachtauto, dat geluid is 100 meter verderop totaal verdwenen. Dit toestel produceert zelfs significant meer lawaai dan zijn voorganger, de F-16. In Volkel en Leeuwarden zijn er al veel klachten over het extreme geluidsniveau. Bovendien hebben recente studies aangetoond dat langdurige blootstelling aan vliegtuiggeluid leidt tot verhoogde stressniveaus en gezondheidsproblemen, vooral bij kinderen en ouderen.
Enkele bronnen:
https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/630025001.pdf.
https://pointer.kro-ncrv.nl/ongezond-hard-geluid-rondom-vliegbasis-leeuwarden-neemt-toe-defensie-scherpt-geluidsnormen-niet-aan
https://pointer.kro-ncrv.nl/meer-overlast-van-jsf-dan-gedacht-ongezond-hard-geluid
Ruwe samenvatting: Langdurige blootstelling aan het geluid van F-35 gevechtsvliegtuigen kan aanzienlijke gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Volgens KNO-arts Thomas Peters kunnen harde geluidspieken van vliegtuigen leiden tot beschadiging van de trilhaartjes in het oor, wat resulteert in blijvende gehoorschade, zoals oorsuizen. Daarnaast heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in een second opinion aangegeven dat de geluidsmetingen aan de JSF (F-35) bij de luchthaven Edwards (VS, 2008) tot nu toe de best beschikbare zijn, maar dat er onzekerheden bestaan bij de vertaling van deze metingen naar de Nederlandse situatie vanwege verschillen in weersomstandigheden. Bovendien blijkt uit cijfers dat het aantal geluidspieken tussen 110 en 115 decibel rondom vliegbasis Leeuwarden is toegenomen, wat de zorgen over o.a. gehoorschade versterkt.

Aanvullend is de impact op de natuur in de omgeving van Eelde niet meegenomen in de argumentatie. Het rustgevende en relatief stille karakter van Noord-Nederland is een belangrijk kenmerk van de regio. De mogelijke terugkeer van een militaire basis met F-35’s verstoort dit structureel en fundamenteel.
De vergelijking met Volkel en Leeuwarden is misleidend
In het opiniestuk wordt gesteld dat de impact op de woningmarkt en leefbaarheid bij andere vliegbases meevalt. Deze vergelijking gaat mank. Volkel en ook Leeuwarden hebben al decennialang een militaire functie, waardoor bewoners ermee vertrouwd zijn. Op het bijna slapende vliegveld Groningen Airport Eelde is dit een ingrijpende verandering, en de impact op huisprijzen, recreatie en leefbaarheid is niet eenvoudig te voorspellen. Bovendien ligt Groningen Airport Eelde veel dichter bij woongebieden dan bijvoorbeeld Volkel, wat de overlast vergroot. Globaal het gebied tussen Assen en Groningen wordt hierdoor negatief beïnvloed.

De gestelde economische impuls mist onderbouwing
Er wordt gesteld dat de komst van de F-35 een economische impuls zal geven aan de regio. Dit is geen logische conclusie: het aannemen dat economische groei volgt niet simpelweg omdat de F-35’s komen. Momenteel is het onduidelijk hoeveel nieuwe banen daadwerkelijk ontstaan en hoeveel daarvan naar lokale werkzoekenden gaan. Vaak betreft het gespecialiseerde defensiebanen waarvoor lokaal weinig arbeidsaanbod is. De personele bezetting zal waarschijnlijk uit Defensie als organisatie komen en eerder een verschuiving zijn dan lokale groei. Er zal wel aanvullende huisvesting nodig zijn, terwijl dat nu al landelijk maar ook regionaal een pijnpunt is.
Daarnaast wordt niet ingegaan op de mogelijke economische schade voor de recreatieve sector. Een ruim gebied rondom Groningen Airport Eelde is aantrekkelijk voor natuur- en stiltezoekers. Permanente militaire vliegbewegingen kunnen het toerisme en daarmee lokale ondernemers in de regio ernstig schaden. Dit tegenargument wordt volledig genegeerd in de argumentatie voor de F-35.

Strategisch belang wordt onvoldoende onderbouwd
De suggestie dat Nederland militair kwetsbaar is zonder een extra basis in Eelde is een vals dilemma. Nederland beschikt al over meerdere strategische militaire vliegvelden die voldoen aan de operationele behoeften van Defensie. Zelfs in de hoogtij dagen van de koude oorlog zag Defensie geen noodzaak om GAE preventief volledig geschikt te maken als alternatief militair vliegveld. De geografische spreiding wordt genoemd als voordeel, maar er wordt geen onderbouwing gegeven dat de nieuwe situatie nu wel een militair voordeel biedt. Ik mis ook een vergelijking met alternatieve vliegvelden, het voelt erg eenzijdig.
Daarnaast is het luchtruim boven Noord-Nederland grotendeels civiel en relatief rustig. De aanwezigheid van extra F-35’s kan de bestaande civiele luchtvaart juist verstoren en nieuwe beperkingen opleggen aan commerciële en recreatieve ontwikkelingen. Deze ‘rust’ maakt het luchtruim boven Noord-Nederland eerder vooral geschikt als oefenruimte voor onbemande vliegtuigen. Dat is een belangrijke militaire ontwikkeling en logisch om op te focussen voor de toekomst zoals de huidige situatie in Oekraïne duidelijk maakt.

Vrijheid beschermen door militaire aanwezigheid is een emotioneel argument
De oorlog in Oekraïne wordt aangehaald als reden om de F-35’s op Eelde te stationeren, maar deze vergelijking is misleidend. De veiligheid van Nederland wordt gegarandeerd door NAVO-verdragen, internationale samenwerking en reeds bestaande militaire structuren. Het aanvullend stationeren van gevechtsvliegtuigen in Eelde draagt hier nauwelijks aan bij, maar heeft wel grote impact op de regio. Dit argument speelt slechts in op angst.

Infrastructuur en ruimtegebrek maken uitbreiding problematisch.
Een aspect welke niet benoemd wordt is de fysieke ruimte en infrastructuur die nodig is om F-35’s op GAE operationeel te maken en inzetbaar te houden. De huidige faciliteiten zijn hiervoor ontoereikend en vereisen ingrijpende aanpassingen, zoals bunkers voor munitie, extra brandstofopslag en onderhoudsfaciliteiten. Daarnaast ontbreekt de ruimte volledig voor de noodzakelijke voorzieningen welke passen bij een operationeel militair vliegveld. Het vliegveld is nu reeds begrensd door civiele bebouwing rondom het vliegveld en natuurgebieden, waardoor grootschalige uitbreidingen zeer problematisch zijn. Zelf heb ik een snelle, onvolledige vergelijking GAE met Vliegbasis Volkel en Leeuwarden uitgevoerd. Deze vergelijking gaf aan dat er minimaal 1,5 Km2 ruimte extra ‘militaire’ ruimte noodzakelijk is. De minimale veilige afstand tussen civiele bebouwing en munitieopslagplaatsen weet ik niet (ik las ergens 800-1500 meter), maar zullen de noodzakelijke inpassing niet eenvoudiger maken. De fysieke ruimte is zonder drastische aanpassingen in het gebied rondom het vliegveld simpelweg niet aanwezig om GAE geschikt te maken voor een militaire basis met F-35’s. Dat worden zonder meer ingrijpende en zeer kostbare infrastructurele wijzigingen. Het gebied tussen de Eekhoornstraat, Watermolendijk, Hoofdweg, Esweg en de Burgemeester Legroweg krijgen het aardig voor de kiezen.

Het enige positieve punt qua bestaande infrastructuur lijkt de startbaan van 2500 meter, die is voldoende lang is en ook de breedte van 45 meter voldoet. Vliegveld Eindhoven is vergelijkbaar terwijl op andere militaire vliegvelden deze soms 50 meter is. Deze breedte kan wellicht operationele beperkingen opleveren en extra aanpassingen noodzakelijk maken.

Conclusie: twijfelachtige argumentatie met onzekere voordelen
De ‘komst’ van de F-35 naar Eelde lijkt eerder een politieke beslissing dan een strategisch of economisch noodzakelijke. De argumenten voor de komst van de gevechtsvliegtuigen rusten op verschillende drogredenen, speculatie en emotionele retoriek. De mogelijke negatieve effecten – van geluidsoverlast en milieuschade tot economische en sociale impact – worden gebagatelliseerd of genegeerd. Dat is bijzonder spijtig en ondermijnt het vertrouwen in de politiek.
Een serieus debat over de toekomst van Groningen Airport Eelde moet gebaseerd zijn op feiten, niet op wensdenken of angst. De regio verdient een doordacht beleid dat past bij haar karakter en lange termijn belangen, en de F-35 past daar simpelweg niet in.

Voor het versterken van Defensie kunnen andere alternatieven bedacht worden welke wel een positieve invloed op regionale werkgelegenheid heeft, geen of minimale geluidsimpact en bovendien relatief goedkoop uitvoerbaar. Je kunt dan denken aan het maken van o.a. munitie. Aanvullend zal actuele kennis over en bezit van onbemande voertuigen de militaire capaciteit en slagkracht drastisch kunnen verhogen. Er staat in Oudemolen nog een voormalig mobilisatie complex, daar zou die productie kunnen plaatsvinden. Minimale investeringen voor gebouwen en royaal oefenruimte rondom.

Kees zegt:

Wouter-Jan heeft er een middagje voor uit getrokken om een ellenlange reactie neer te zetten. Zo langdradig dat ik na een paar zinnen al geen behoefte meer had zijn mening te willen lezen.

Voor mij zijn de militaire vliegtuigen welkom!

willy zegt:

Volgens een uitleg van de nieuwe luchtruimindeling komen we hier bij figuur 9 in het
militair oefengebied voor dagelijks gebruik te liggen. En zal het huidige vliegverkeer
van en naar Eelde een andere baan gaan krijgen. Maar voor mij is het een warrig geheel,
is er iemand die de beschrijving hierin begrijpt?: (inzoomen voor duidelijke tekst is mogelijk)
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-1185037.pdf

Gaaike zegt:

Niks toe te voegen aan de goed onderbouwde reactie van Wouter-Jan Kok, waarvoor mijn hartelijke dank.

Wouter-Jan Kok zegt:

@willy
Dank voor het pdf bestand. In onze regio en het noorden van Nederland specifiek staat het volgende te gebeuren.

Mocht deze onderstaande tekst te lastig zijn. Je kunt het visualiseren door het luchtverkeer als buizen te zien. Deze moeten aangesloten worden op de verschillende luchthavens. Je hebt aanvoer en afvoer buizen. Deze moeten boven Nederland aangesloten worden in het Europese luchtverkeersruim. De vrijruimte die boven Noord-Nederland nodig is voor defensie om te oefenen is de aanleiding om te schuiven.

De uitbreiding van het noordelijke militaire oefengebied en het grensoverschrijdende militaire oefengebied zal hier plaatsvinden. Als ik het goed begrepen heb, komen de oude oefengebieden uit de rest van Nederland hiermee te vervallen. Ook het militaire oefengebied boven de provincies Groningen, Drenthe en Overijssel (TRA15) komt te vervallen. Om dat mogelijk te maken moeten er luchtverkeersroutes verschoven worden (de blauwe en gele strepen).

De nieuwe indeling, waaronder de uitbreiding van het noordelijk oefengebied, heeft onder de 1.800m geen invloed op de naderingen en de vertrekroutes voor Groningen Airport Eelde. Boven 1.800m zijn wijzigingen noodzakelijk om Groningen Airport Eelde aan te sluiten op het internationale routenetwerk. De verkeersstromen in het oosten van Nederland en de aansluitingen op het internationale netwerk worden aangepast.

Alle luchtverkeersstromen schuiven binnen een bandbreedte van 5 tot 20 kilometer naar het zuiden.

Het gaat van noord naar zuid om de volgende verschuivingen:
Het uitgaande verkeer in noordoostelijke richting verschuift mee met de uitbreiding van het oefengebied. Hierdoor moeten ook de aansluitingen op het internationale netwerk worden aangepast. Het gaat om verkeer dat klimt van ruim 2 à 3 km (7.000-10.000 voet) naar circa 8 tot 12 km hoogte.

De inkomende verkeersstromen vanuit het noordoosten en zuidoosten schuiven mee naar het zuiden, in een bandbreedte van 5 tot 20 km. Het gaat om verkeer dat daalt van 8 tot 12 km tot 2 tot 3 km hoogte (7.000-10.000 voet). De verschuiving van de inkomende stromen vereist ook de verplaatsing van het overdrachtspunt naar het naderingsluchtruim (het zogeheten naderingspunt ARTIP). In het ontwerp blijft sprake van één naderingspunt voor het inkomende verkeer uit het oosten. In totaal houdt Schiphol drie naderingspunten.

Ook het uitgaande verkeer in zuidoostelijke richting verschuift binnen dezelfde bandbreedte naar het zuiden. De ruimte voor deze aanpassingen ontstaat na de opheffing van het huidige dagelijkse militaire oefengebied boven het zuidoosten van Nederland (TRA-12).

Het pdf’je maakt op pagina 23, in figuur 11 aan wat de nieuwe situatie gaat worden.

willy zegt:

@Wouter Jan
Bedankt voor de uitleg. Het is het inpassen van vernieuwingen in de huidige
situatie en daarvoor zijn verschuivingen nodig.
Het is dus geen analyse van welke invloed uitbreiding militair verkeer hier zal hebben.
En het gewone vliegverkeer van Eelde verandert in deze beschrijving niet.
Dit is de effectenanalyse die ze gemaakt hebben bij de eventuele veranderingen:
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-1185038.pdf

willy zegt:

het Ministerie Infrastructuur en Waterstaat heeft 11 maart tussen 19.30 en 21.30 uur in de Oosterpoort Groningen een informatiemarkt m.b.t de luchtruimindeling, aanmelden kan hier: https://event.congresbureau.nl/Informatiemarkt-luchtruimherziening-2025

willy zegt:

Artikel m.b.t uitbreiden militair oefengebied:
https://www.rtvnoord.nl/politiek/1271423/kabinet-wil-oefengebied-f-35s-boven-groningen-uitbreiden
Volgens staatssecretaris Tuinman maken de F35’s een teringherrie. Dus zo ver mogelijk weg ermee!!!!!

E. Blok zegt:

Wat een banen gaat dit weer opleveren bij ons in het Noorden. gewoon doen laat ze maar komen.
En laat dat VOLE nu eens ophouden !!!!!! schat dat 85% import is terwijl ze wisten dat er een vliegveld is.
Wat een prachtig gezicht is het als er weer een grote boeiing laag over vliegt.
Dit gaat straks ook gebeuren met de F35 PRACHTIG en doen.

prat zegt:

Zoals E. Blok al aangeeft het zal voor hem geen blok aan het been zijn. Een weinig zinvolle bijdrage want een prachtig gebeuren voor E. lok is een groot probleem voor de betrokken inwoners. Immers gehoorschade gaat het E.Blok niet aan, geldelijke verliezen kunnen hem niets schelen. Nee E. Blok gaat alleen voor zijn eigen en de rest kan dus doodvallen. Bedankt E. Blok.

Herjan Meijer zegt:

Het geluid van de F35 is schadelijk voor het menselijk lichaam. Maar dat is blijkbaar een onvoldoende argument.

Martijn zegt:

Bedankt Wouter-Jan voor je goed onderbouwde reactie! Niets aan toe te voegen.

Jan de Vries zegt:

Al die huilstruiken willen wel in veiligheid hun linkse hobby’s kunnen uitvoeren, maar als het gaat over investeren in diezelfde veiligheid dan is het bijna altijd: not in my backyard.
Dat geldt overigens niet alleen voor Defensie maar ook als het gaat over windmolens, zonneparken, nee dan het liefst ergens anders. De luchtmacht is van harte welkom in Eelde!

Wilt u reageren?




Wij plaatsen alleen inhoudelijke reacties. Reacties met voornamelijk slogans en kreten worden niet gepubliceerd.