Welk lot wacht De Hortus?

Op initiatief van D66 Haren is gisteravond in Zorgboerderij Mikkelhorst door belangstellenden van gedachten gewisseld over kansen en toekomst van De Hortus in Haren. Wil Legemaat luisterde en schreef. Haar notities treft u hieronder aan.Maar liefst 35 mensen zijn naar de Mikkelhorst gekomen om, op initiatief van D66, te brainstormen over de toekomst van de Hortus. De aanwezigen hebben in elk geval twee zaken gemeen: hart voor de Hortus en zorgen over de toekomst van deze tuin.
In vijf groepjes worden vijf denkrichtingen uitgewerkt. Een golf van creatieve en verrassende ideeen is het gevolg. Van zwembad tot beeldentuin, van sportcentrum tot klimaatpark, van tuincentrum tot natuurmuseum. Twee jongeren geven hun visie op de Hortus in een korte film. De meeste aanwezigen hebben dezelfde opvatting: de Hortus hoort bij Haren en moet voor Haren behouden blijven en kwaliteit moet daarbij een kernwoord zijn.
Het Hortusbestuur toont zich, na aanvankelijke scepsis, ingenomen met de avond, met de belangstelling voor de Hortus en met de vele ideeen, maar vindt dat de politiek zich vooral moet uitspreken over de vraag: hoe krijgt de Hortus voldoende geld en moet meedenken op RO-gebied. Want in 2012 stopt de financiele bijdrage van de RUG en als er voor die tijd geen structureel deugdelijke exploitatiemogelijkheden zijn gevonden, is het definitief afgelopen met de Hortus. Is de Hortus een stoffige diamant, die alleen maar opgepoetst moet worden of een stervende zwaan? Een verslag

Na een welkomstwoord, speciaal voor de aanwezige bestuursleden van de Hortus en een vertegenwoordiger van de RUG, haalt Gerben Pek, de motor achter deze avond, de aanleiding even in herinnering. In het kader van de aankomende gemeenteraadsverkiezingen en het verkiezingsprogramma zijn zon vijftig Harense organisaties geraadpleegd. Het onderwerp Hortus werd daarbij zo vaak ter sprake gebracht dat D66 zich er graag nader in wilde verdiepen. Wat vindt de bevolking van de Hortus, welke richting moet het op? Raadslid Menno Visser riep in zijn weblog lezers op met suggesties en meningen te komen. Dit werd opgepikt door enkele kranten en een stroom reacties was het gevolg. Met enkele gemene delers: de Hortus hoort bij Haren en moet behouden blijven, maar ook: enige schaamte over de staat, waarin het park en de gebouwen verkeren en de wens weer trots te kunnen zijn op de Hortus.
Victor Ris (14 jaar) heeft samen met zijn vriend Bart de Jong een filmpje gemaakt waarmee zij weergeven hoe zij de Hortus zien en met welke middelen zij de Hortus aantrekkelijker voor jongeren willen maken. Ook zijn er bezoekers gevraagd naar hun mening. Het filmpje toont mooie en zwakke plekken: sfeervolle plaatjes van de tuinen, maar ook rondzwervende cementzakken, graffiti, gesloten deuren. De bezoekers nemen hun petje af voor de vrijwilligers die de Hortus op orde houden, maar signaleren verpaupering en vinden de entreeprijs nogal hoog. Victor vindt dat er commercieler gedacht moet worden en dat een attractie Haren en de Hortus goed zal doen. Want …de Hortus leeft niet. Hij denkt dat een openluchtbad, waar kinderen kunnen zwemmen, terwijl hun ouders de Hortus rondwandelen, die attractie kan zijn.
Na de film, die door alle aanwezigen erg gewaardeerd wordt en die eigenlijk heel mooi weergeeft hoe veel Hareners de Hortus zien: mooi, maar het is het net niet, kan men zich aansluiten bij een van de vijf denkrichtingen die Gerben Pek heeft geformuleerd. Na een uur presenteren de groepjes aan elkaar.

Groep 1, onder leiding van Wil Legemaat, heeft als thema: De Hortus voor de toekomstige generatie. Er zijn drie sleutelwoorden, vindt deze groep: kwaliteit, professionaliteit en sfeer. Die drie moeten in orde zijn. Recreatief kan gedacht worden aan publiekstrekkers als een natuurbad, schaatsbaan en het opnemen van dieren. Bijvoorbeeld een vlindertuin of een bejaardentehuis voor circusdieren. Ook moderne kunst in het paviljoen lijkt met name de jongeren in de groep een aanwinst. Er moet goede horeca komen, voor de ingang, zodat er ook mensen, die niet naar de Hortus willen, terecht kunnen en er s avonds gebruik van gemaakt kan worden. Educatief kan gedacht worden aan schooltuintjes, plantkundelessen op een leuke manier en een combinatie met kinderopvang. De toegangsprijs is voor veel mensen belemmerend en zou beter achterwege kunnen blijven als er niet iets bijzonders te bieden is. De groep is benieuwd naar de rol van de Hortus voor de universiteit.
De Hortus functioneert nog steeds als expositie voor botaniestudenten, zegt Hortusbestuurslid Wil Konings. Studenten biologie hebben gratis toegang.
Een bestuurslid van de Vrienden van de Hortus meldt dat vanaf 2010 iedereen, die voor 20 lid wordt van de Vrienden, het hele jaar gratis naar binnen mag. Een gezinskaart kost 35.

Groep 2 wordt geleid door Kees Boele en bezint zich op het thema: Focus op identiteit en zet dit in de markt. De groep heeft de vitale delen geinventariseerd: de Laarmantuin, de tuinen van Ming, de voedselarme plas, kruidentuin, insectarium, de rotstuin, mits opgeknapt en de zichtrelatie met Huize de Wolf. Deze vitale delen moeten behouden worden en als decor dienen voor commerciele en niet-commerciele activiteiten. Een beeldententoonstelling bijvoorbeeld. Durf percelen, zoals de Bengaalse tuin en het bamboebos af te stoten voor wonen in het groen en investeer in een goede slecht-weer-accommodatie. Vervang de tropische kas door een kleine kas die verwarmd kan worden en waar een plantencollectie in staat die wetenschappelijk verantwoord, maar ook aantrekkelijk voor het publiek is. Zorg voor een mooie winkel en voor management met feeling voor de identiteit van een botanische tuin. Overheidssubsidie, zowel van gemeenten als van provincie, zijn onontbeerlijk.

Groep 3, waar Wim Wieringa de leiding heeft, buigt zich over Niet commerciele functies toevoegen en samenwerking met andere partijen. De aanzuigende werking van de Hortus moet weer opgestart, vindt deze groep. Met een openluchttheater bijvoorbeeld, conferentieruimte, kleine zalen waar cursussen kunnen worden gegeven en verenigingen kunnen vergaderen, een ruimte waar de muziekschool kan worden gehuisvest en/of een natuurmuseum. Wil je mensen vaker terug laten komen, dan moet de entree laagdrempelig zijn en de toegang misschien wel gratis. De bekendheid moet worden vergroot, de bewegwijzering moet beter en de website moet verbeterd worden en up to date zijn. Er zou een aansprekende ambassadeur moeten worden aangesteld, een soort Imca Marina. De Hortus moet een PR-team opzetten, dat plannen maakt, uitwerkt en presenteert. Scholen moeten benaderd worden voor activiteiten.

Groep 4, onder leiding van Menno Visser, heeft als thema: Commerciele functies toevoegen en samenwerking met commerciele partijen. Een beeldenpark, zoals in Gees, met wisselende exposities, binnen en buiten, in combinatie met horeca, vraagt niet veel investeringen. Of een tuincentrum met specialistische kennis, van bonsai bijvoorbeeld of wollemipine, een soort levend fossiel. Evenementen: concerten, ijsbeelden. Of maak er een openbaar park van met een speeltuin met natuurlijke uitstraling en duurzaamheidsprojecten, verhuur ruimte aan bedrijven. Of zoek het in zorgvoorzieningen: wellness, sauna, een bronnenbad. Het beste idee vindt de groep zelf, naast de beeldentuin, een concour tuinideeen: het jaarlijks laten aanleggen van modeltuinen door tuinarchitecten in wedstrijdverband, rond een thema, samenwerking met uitgeverijen van tuintijdschriften en televisieprogrammas over tuinieren.

De laatste groep, 5, gaat met groepsleider Robin Verlangen Volkomen out of the box-denken. De groep hamert op kwaliteit: het concept kan wel goed zijn, maar als de uitvoering niet deugt, wordt geen enkel idee een succes. De Hortus zou bijzondere tentoonstellingen moeten organiseren, zoals destijds de ijsbeeldententoonstelling. En een puur natuurrestaurant, in combinatie met topkoks, die erover kunnen vertellen. Of een Multi Sport Meeting en Mediation Centre, waar binnen en buiten gesport kan worden, gezond voor body and mind en altijd met eerbied voor de respectabele Hortus. Een WNF centrum kan ook: het WNF is op zoek naar een geschikte etalage en de Hortus, 21 hectare groot, kan dat prima zijn. Dat zal een slipstream geven. Een commercieel interessante optie is een themapark klimaat: daarvoor is geld te vinden bij de grote energiemaatschappijen en in Brussel.

Uit de discussie wordt duidelijk dat veel mensen rust een belangrijke factor vinden in de Hortus. De tuin verdraagt zich wel met meditatie en spiritualiteit, maar niet met topsport, vindt Marlies Duran. In elk concept dient er respect te zijn voor het cultuurhistorisch erfgoed.
Philippine Lugtigheid is al eens betrokken geweest bij de organisatie van een expositie in de Hortus en zij wijst op de hoge kosten voor de verzekering van kunstwerken. Het Hortusbestuur onderschrijft dat.
Celine Fenijn heeft met plezier geluisterd, maar mist het antwoord op de vraag hoe de Hortus bewaard kan blijven voor Haren.
Wil Konings, lid van het bestuur van de Hortus, wijst erop dat de Hortus dertig jaar geleden 30-40 personeelsleden had en tegenwoordig geheel gerund wordt door vrijwilligers. Die houden de tuin picobello, maar voor het onderhoud van de gebouwen is echt geld nodig. De gespuide ideeen zijn prachtig, maar niet uitvoerbaar zonder geld. Konings vindt dat de gemeente Haren ook verantwoordelijkheid moet nemen. De gemeente heeft tot nu toe alleen maar een paar keer een projectsubsidie verstrekt.
De inzet van de vrijwilligers staat niet ter discussie: iedereen waardeert hun inspanningen.
Michiel Verbeek meent dat veel van de vanavond geopperde ideeen juist geld genereren en weer andere partijen meebrengen. Als er geld te verdienen is, willen bedrijven graag investeren.
Dat vindt Konings een wel erg optimistische visie. Het Hortusbestuur is al jaren bezig naar structurele oplossingen te zoeken en dat gaat echt niet gemakkelijk.
Er zijn meerdere plannen gepresenteerd, weet Verbeek, maar zodra er iets op het Hortusterrein gebouwd moest worden, werd het plan afgewezen. Hij is zelf bestuurslid van de Mikkelhorst en heeft vanavond wel wat goede ideeen gehoord waar de Mikkelhorst wat mee kan.
Elleke Entzinger wil wel eens weten hoe de RUG er in staat.
Luit de Boer, lid van het Hortusbestuur, zegt dat het duidelijk is dat de subsidiemogelijkheden gering zijn. De Hortus zal zwaar moeten commercialiseren om te overleven. Maar het Hortusbestuur is niet van plan de Hortus te verstenen. De Hortus dient als tuin intact te blijven. Er zijn plannen voor een themapark en een toprestaurant. In de Plantage kunnen binnenkort weer recepties worden gehouden. De Hortus is aangewezen als trouwlocatie. Maar in 2012 houdt de RUG op de Hortus te subsidieren. Het mag niet langer van het ministerie: geld voor onderzoek en onderwijs in een tuin steken. Dan moeten er plannen zijn om zelfstandig te kunnen draaien of er moet subsidie van andere partijen komen. De politiek moet rijp worden om mee te denken over RO-problemen.
Lex Dieperink zegt dat de universiteit van Utrecht een andere opstelling heeft gekozen en de Hortus daar wel openhoudt voor recreatie. De RUG lijkt dat echter niet van plan.
Misschien kan de RUG de Hortus aan Haren cadeau doen bij het 400-jarig bestaan in 2014, oppert Michiel Verbeek.
De Boer zegt blij te zijn met het initiatief van D66 en tevreden over de avond. Hij hoopt dat meerdere politieke partijen gaan nadenken over de Hortus. Want als de RUG in 2012 de geldkraan dichtdraait en de Hortus is niet in staat zelf inkomsten te genereren, dan is het einde verhaal, definitief.

Gerben Pek sluit de geslaagde en plezierige avond tegen half elf. Iedereen is te spreken over de open manier waarop met elkaar gepraat is. Een compliment voor de uitstekende voorbereiding door Gerben Pek is hier op zijn plaats.

Wil Legemaat