Rubriek Heiko Jan Mein, fysisch chemicus te Haren (augustus 2022)

Een nieuw vaccin tegen Lyme

Onlangs maakten de farmacieconcerns Pfizer en Valneva bekend een vaccin onder de naam VLA15 te hebben ontwikkeld tegen Lyme-borreliose (de ziekte van Lyme). Een ziekte veroorzaakt door Borrelia Burgdorferi-bacteriën in teken. Het aantal teken is enorm toegenomen door klimaatverandering en minder bestrijdingsmiddelengebruik. Jaarlijks lopen 1,5 miljoen mensen een tekenbeet op, waarvan 27.000 vermoedelijk Lyme krijgen. Om een tekenbeet te voorkomen kun je het beste beschermende kleding dragen of afweermiddelen zoals DEET gebruiken. Eén op de vijftig teken draagt Borrelia Burgdorferi-bacteriën bij zich, die na een beet in je bloedbaan kunnen komen. De bacteriën infecteren gewrichten, spieren en de hersenen. Dat laatste veroorzaakt allerlei neurologische aandoeningen (neuro-borreliose). Door de vaagheid van de klachten, is het vaak moeilijk een diagnose te stellen. Ook is lastig na te gaan of je besmet bent. Er kan een kring (erythema migrans) rond de beetplek ontstaan, maar dat hoeft niet. Tevens zijn veel testen onbetrouwbaar, omdat deze niet altijd met infectie-antistoffen reageren. Zelfs PCR-testen die Borrelia-DNA of actieve infecties kunnen aantonen in ruggenmergvocht of bloed, zijn alleen betrouwbaar bij recente besmettingen.
Hoewel de bloed-hersenbarrière ons beschermt tegen ‘indringers’, gaat de Borrelia-bacterie daar toch doorheen. Als je Lyme-borreliose krijgt, bestaan daar geen ‘algemene’ medicijnen voor. Voor huisdieren zijn er teek-dodende middelen zoals fipronil, maar die zijn erg ongezond voor mensen. Een borrelia-infectie kan gelukkig bestreden worden met antibiotica, mits de moleculen de bloed-hersenbarrière kunnen passeren, zoals die van doxycycline. Ook bestaan er vaccins, maar die werken tegen besmettingen door andere bacteriën, welke bijvoorbeeld hersenvliesontsteking veroorzaken. Het VLA15-vaccin is specifiek voor Borrelia Burgdorferi-bacteriën ontworpen. Het tast het zogenaamde OspA-eiwit aan van de bacterie (inclusief zes varianten), waardoor de bacteriën in de teek ‘opgesloten’ blijven en niet meer in het bloed kunnen komen en een infectie veroorzaken. Op dit moment wordt het op 6000 proefpersonen getest. Als het vaccin goedgekeurd wordt is dat groot nieuws. Natuurliefhebbers kunnen dan een vaccinatie krijgen en geen neuro-borreliose meer oplopen als gevolg van een tekenbeet.